მალული შიმშილი უხვ საკვებს შორის – ვიტამინი B12 ორსულებში და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ფარული კრიზისი

ავტორი: პროფესორიგიორგი ფხაკაძე, საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე


sheniekimi.ge | ოფიციალური სამედიცინო საინფორმაციო პლატფორმა

ცხოვრების თანამედროვე რიტმი, საკვების არნახული მრავალფეროვნება და კვების ინდუსტრიის გაფართოება ქმნის ილუზიას, თითქოს ჩვენ ყველას გვაქვს საკმარისი ენერგია და სარგებელი რაციონისგან. მაგრამ რეალობა სულ სხვაა. უახლესი კვლევები ადასტურებს, რომ იმ პირობებში, როცა მსოფლიო განიცდის ჭარბი წონის, შაქრიანი დიაბეტის და გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების ეპიდემიურ ზრდას, იზრდება ის, რაც სამეცნიერო ლიტერატურაში ცნობილია როგორც „ფარული შიმშილი“ — მდგომარეობა, როდესაც ადამიანი იღებს საკვებს, მაგრამ ვერ იღებს აუცილებელ მიკროელემენტებს.

ამ ფარული დეფიციტებიდან ერთ-ერთი ყველაზე შეუმჩნეველი და, ამავე დროს, უმნიშვნელოვანესი, არის ვიტამინი B12 — წყალში ხსნადი ვიტამინი, რომელიც პირდაპირ არის დაკავშირებული ნერვული სისტემის ფუნქციონირებასთან, სისხლის წარმოქმნასთან და მეტაბოლურ ბალანსთან.

ორსულობა და ვიტამინი B12 — დუმილი, რომელიც ჯანმრთელობას ანგრევს

ორსულობა ადამიანის ფიზიოლოგიის განსაკუთრებული მდგომარეობაა, რომელიც მოითხოვს ორგანიზმში მიკროელემენტების ოპტიმალურ ბალანსს. ვიტამინი B12 განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ნაყოფის ნერვული სისტემის ჩამოყალიბებისთვის, დნმ-ის სინთეზისთვის და ნეიროლოგიური ფუნქციების შენარჩუნებისთვის.

უახლესმა კლინიკურმა კვლევამ, რომელიც ჩატარდა 115 ორსულ ქალზე, ცხადად დაანახა კავშირი B12-ის დეფიციტსა და ორგანიზმში მავნე მეტაბოლურ ცვლილებებს შორის:


• ქალებს, რომელთაც აღენიშნებოდათ B12-ის დეფიციტი, ჰქონდათ მაღალი სხეულის მასის ინდექსი (BMI);


• მათში დარეგისტრირდა დაბალი დონე მაღალი სიმკვრივის ქოლესტერინისა (HDL) — ეს ქოლესტერინი იცავს გულს;


• ცხიმოვანი უჯრედები უფრო მეტად ინახავდნენ ცხიმს და ნაკლებად შლიდნენ მას — ეს მიუთითებს შეფერხებულ ცხიმოვან მეტაბოლიზმზე;


• ცხიმოვანი ქსოვილი გამოყოფდა მეტ ანთებით მოლეკულას, რაც მიუთითებს ქრონიკულ, დაბალი ხარისხის ანთებაზე.

ეს ყველაფერი იწვევს იმ ფონურ სისტემურ ანთებას, რომელიც დღითიდღე გვაშორებს ჯანმრთელ მომავალს — განსაკუთრებით მაშინ, როცა საქმე ეხება მომავალ თაობას.

რატომ არის B12 გამორჩეული?

B12-ის უნიკალურობა იმაშია, რომ ის არ იწარმოება არც ადამიანის ორგანიზმში და არც მცენარეებში. ის გვხვდება მხოლოდ ცხოველური წარმოშობის პროდუქტებში, როგორიცაა ღვიძლი, ხორცი, კვერცხი და რძე. ბაქტერიები, რომლებიც მის სინთეზს ახდენენ, იშვიათია, და საკვების ინტენსიური დამუშავების პირობებში მათი ბუნებრივი წყაროები პრაქტიკულად იკარგება.

ვეგეტარიანული ან ვეგანური დიეტა, ასევე სიღარიბის პირობებში ყოფნა ან გადაჭარბებული დამოკიდებულება დამუშავებულ, „მოსახერხებელ“ პროდუქტებზე, მნიშვნელოვნად ზრდის B12-ის დეფიციტის რისკს.

სერიოზული შედეგები, რომლებიც გვიან ვლინდება

B12-ის დეფიციტი არ არის მყისიერი — მისი შედეგები ნელა და უხმაუროდ ვითარდება, რაც განსაკუთრებით სახიფათოა. ორსულ ქალებში დეფიციტი დაკავშირებულია:


• ნაყოფის ნეიროლოგიური განვითარების შეფერხებასთან;


• დაბადებისას დაბალ წონასთან;


• ნერვული მილის დეფექტებთან (მაგ., სპინალური ბიფიდა);


• ბავშვის შემდგომ ცხოვრებაში მეტაბოლური დაავადებების, კოგნიტიური დარღვევების და ინსულინრეზისტენტობის მაღალ რისკთან.

მნიშვნელოვანია გავაცნობიეროთ, რომ B12-ის ნაკლებობა ხშირად არ იძლევა ადრეულ სიმპტომებს. დეფიციტი შეიძლება განვითარდეს უხმაუროდ და გამოვლინდეს მხოლოდ მაშინ, როცა უკვე სერიოზული, არარევერსიული ზიანი დადგა.

პრევენცია — პასუხისმგებლობა, რომელიც იწყება დღესვე

სამეცნიერო კონსესუსით დადგენილია შემდეგი რეკომენდაციები:


• ორსულებმა და დედობის მოსურნე ქალებმა უნდა გაიარონ სისხლის ანალიზი B12-ის დონის გამოსავლენად, განსაკუთრებით თუ ისინი არ იღებენ ცხოველურ საკვებს.


• ვეგეტარიანელებსა და ვეგანებს მკაცრად რეკომენდებულია სპეციალური B12 დანამატების მიღება რეგულარულად.


• სურსათის არჩევისას უპირატესობა უნდა მიენიჭოს დაუმუშავებელ, ბუნებრივ პროდუქტებს — ბალანსს არა სიხშირე, არამედ ხარისხი განსაზღვრავს.

დასკვნა პროფესორისგან

ვიტამინი B12 არ არის უბრალოდ კიდევ ერთი ვიტამინი — ის წარმოადგენს ერთ-ერთ ცენტრალურ რგოლს ჩვენს განვითარებაში, ჩვენს მეტაბოლიზმში, ჩვენს იმუნურ რეაქციაში და მომავალ თაობებში.

დღეს, როცა ტექნოლოგიებმა და ინდუსტრიულმა წარმოებამ საკვები სიუხვის ილუზია შექმნა, რეალურად გრძელდება მიკრონუტრიენტული განლევა, რომელიც ადამიანებს ანვითარებს არა მადის, არამედ უჯრედების დონეზე.

პროფესიონალური მიდგომა ჯანმრთელობასთან უნდა ეფუძნებოდეს არა მხოლოდ რაოდენობას, არამედ სიღრმეს — რა რეალურად შედის ჩვენს ორგანიზმში და როგორ გამოიყენება იგი.

ვიტამინი B12 არის სიცოცხლისთვის საჭირო ციცაბო საფეხური, რომელზეც იგება ჯანმრთელი ორსულობა, ჯანმრთელი ტვინი და ჯანმრთელი ერი.

პროფესორი გიორგი ფხაკაძე — დავით ტვილდიანის სამედიცინო უნივერსიტეტის პროფესორი, დიპლომირებული მედიკოსი (MD), ჯანდაცვის მაგისტრი (MPH) და მედიცინის დოქტორი (PhD) — არის საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე და საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი, რომელსაც აქვს 25 წელზე მეტი პრაქტიკული და პოლიტიკის ფორმირების გამოცდილება როგორც საქართველოში, ასევე გლობალურ დონეზე.

სამეცნიერო წყაროები:


1. Sukumar N, et al. Vitamin B12 status and metabolic risk factors for obesity: A study in pregnancy. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 2021;106(2):e636–e648.


2. Allen LH. Causes of vitamin B12 and folate deficiency. Food and Nutrition Bulletin. 2008;29(2_suppl1):S20–S34.


3. O’Leary F, Samman S. Vitamin B12 in health and disease. Nutrients. 2010;2(3):299–316.

მეტი უახლესი და სანდო სამედიცინო ინფორმაცია იხილეთ ოფიციალურ პლატფორმაზე:


www.sheniekimi.ge – შენი ექიმი, შენი სივრცე, შენი ჯანმრთელობა.

გადმოწერე ჩვენი აპლიკაცია:


iPhone: https://apps.apple.com/fr/app/sheni/id6746877342?l=en-GB


Android: https://play.google.com/store/apps/details…


Telegram არხი: https://t.me/SheniEkimi

#drpkhakadze #გიორგიფხაკაძე #შენიექიმი #აქხარისხია #ვიტამინიB12 #ორსულობა #ჯანსაღიცხოვრება #sheniekimi #sheniambebi

გადმოწერე აპლიკაცია „შენი ექიმი“ – პირველი ქართული სამედიცინო პლატფორმა!


მიიღე სანდო და აქტუალური ინფორმაცია ჯანმრთელობის შესახებ – საქართველოდან და მთელი მსოფლიოდან.


iPhone: https://apps.apple.com/app/sheniekimi/id6746522706


Android: https://play.google.com/store/apps/details…


Telegram არხი: https://t.me/SheniEkimi

შენი ექიმი – ცოდნა ჯანმრთელობისთვის.


#შენიექიმი #sheniekimi #


გიორგიფხაკაძე #ჯანმრთელობა #აქხარისხია #drpkhakadze https://sheniekimi.ge/2025/06/24/%e1%83%95%e1%83%98%e1%83%a2%e1%83%90%e1%83%9b%e1%83%98%e1%83%9c%e1%83%98-b12-%e1%83%9d%e1%83%a0%e1%83%a1%e1%83%a3%e1%83%9a%e1%83%94%e1%83%91%e1%83%a8%e1%83%98-%e1%83%93%e1%83%90-%e1%83%a1%e1%83%90/